Tiết lộ công khai đầu tiên về việc sử dụng đội ngũ chuyên gia bút chiến là từ lời tuyên bố của ông Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội Hồ Quang Lợi trên báo Lao động, rằng đã thành lập một nhóm chuyên gia với mục đích "đấu tranh trực diện, tham gia bút chiến trên Internet trong việc đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch."[32][33]

Theo AFP, các giám sát viên internet để kiểm soát tin tức và hướng dẫn dư luận, giống hệ thống của Trung Quốc.[34] Các dư luận viên này thường "bút chiến" lại các nhận xét phê phán chính quyền và Đảng, đồng thời định hướng dư luận theo hướng thân chính phủ và Đảng Cộng sản Việt Nam. Trong khi đó các bình luận viên độc lập phê phán chính phủ bị bỏ tù vì bị buộc tội tuyên truyền chống nhà nước.[35][36] Sau khi đàn áp và bỏ tù những blogger đối lập nhằm buộc họ im lặng nhưng không hiệu quả, chính quyền Việt Nam bắt đầu xây dựng đội ngũ dư luận viên tuyên truyền trên các diễn đàn mạng nhằm thể hiện quan điểm ủng hộ chế độ.[34]

Phó ban tuyên giáo Phan Đăng Long cho biết dư luận viên là thành phần thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh để nắm những vấn đề công chúng quan tâm thảo luận sau đó báo cáo lại các cơ quan nhà nước.[37] Theo xác nhận của Thành ủy Hà Nội, cho tới nay thành phố đã tổ chức nhóm "chuyên gia" và tuyên truyền viên "đấu tranh trực diện trên mạng Internet, tham gia bút chiến trên Internet". Chỉ tính đến đầu năm 2013, thành phố đã xây dựng được 19 trang tin điện tử, hơn 400 tài khoản trên mạng.[5]

Xuống đường

Ngày 14 tháng 3 năm 2015, một nhóm người tự xưng là dư luận viên đã không còn hoạt động giới hạn trên mạng mà còn cả xuống đường, nơi khoảng 200-300 người tập trung trước khu vực tượng đài Lý Thái Tổ, Hà Nội, để dâng hương tưởng nhớ các chiến sĩ hy sinh trong trận Gạc Ma năm 1988. Blogger Nguyễn Lân Thắng than phiền: "Họ đem cờ búa liềm ra che chắn các hoạt động tưởng niệm. Họ còn la hét, phá rối và thậm chí gây hấn với một số người.".[38][39] Thiếu tướng Nguyễn Đức Chung cho biết nhóm người này không thuộc sự chỉ đạo của công an Hà Nội và Ban tuyên giáo.[37] ông Phan Đăng Long, Phó trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội nói rằng nhóm người này chỉ tự xưng là "dư luận viên" một cách tự phát. Thành phố có đội ngũ cộng tác viên dư luận, tuy nhiên đội ngũ này không xuống đường bao giờ.[37]

Thành quả

Nhóm chuyên gia Hà Nội đã thuyết phục được tác giả cuốn "Không thể một lúc đi trên hai con đường". Ông ta nhờ đó đã nhận ra sai lầm của mình, hứa là sẽ không ấn bản, và sẽ tìm cách thu hồi những gì ông đã phát tán.[5]

Nhóm này cũng đã tạo lập được 18 website và 400 tài khoản online để giám sát và hướng dẫn dư luận, thảo luận về mọi thứ từ chính sách đối ngoại cho tới luật đất đai.[34]

Tại thành phố Hồ Chí Minh, một số người được cho là các dư luận viên trên mạng đã thành lập một quán cafe mang tên DLV với logo theo kiểu Vietnamball và khẩu hiệu "Giải khát - giải trí - giải độc", tọa lạc tại số 45A Nguyễn Văn Bá, phường Bình Thọ, quận Thủ Đức, TPHCM. Ngoài ra, một đồng chủ quán còn là chủ trang web www.dlv.vn và cũng là người đã phát động phong trào in đồng phục DLV trong năm 2014.[40]

Sự ra đời của quán cafe DLV đầu tiên tại Việt Nam này cũng được đưa tin trên trang youtube của Vietweekly, một kênh thông tin của người Việt hải ngoại tại Hoa Kỳ.[41]

Đánh giá

• Nhà báo Trương Duy Nhất hoan nghênh việc thành lập các nhóm tranh luận trên mạng. Tuy nhiên ông cho là, các trang mạng và tài khoản phải được công khai, bởi vì một chính phủ minh bạch, đàng hoàng thì không nên lập ra những tổ chức nặc danh với những việc làm không công khai.[42]
• Nhiều người sử dụng mạng cá nhân cho là các biện pháp của chính phủ như dùng tường lửa hay qua việc bắt giữ những blogger chống chính phủ, hoặc bây giờ dùng công an mạng là không có hiệu quả. Ông Carl Thayer, nguyên giáo sư tại một đại học Úc, một chuyên viên về Việt Nam nói: "Chính quyền Việt Nam đã lỡ để ông thần lọt ra ngoài chai rồi. Họ khuyến khích sự kết nối truyền thông (và bây giờ) họ lại muốn đàn áp những cái mà không thể bị đàn áp được." [34]